آخر نمیدانم چه  بگویم ، آخر مگر برج روستایمان که محکم استوار و پا بر جا بود به تنبان کدام یک از مسئولین روستا گیر کرده بود که بیایند و با بیل میکانیکی آن را از ریشه خراب کنند برجی که یادگار پیشینیانمان بود .

من شخصا از تک تکشان جویای این کار کثیف شان شدم و در جواب یکی گفت در طرح هادی بود و دیگری گفت ملک شخصی بوده و دیگری گفت کار دهیار بوده و به نحوی از زیر کار شانه خالی کردند و این بود تا حوض کنا قبرستان  یه به اصطلاح حوض مرده شور خانه را که دور از روستا بود را خراب کردند آخر این را چرا دیگر خراب کردید نه در طرح هادی بود ونه ملک شخصی و نه به کسی کار داشت خوب معلوم میشود که از جای دیگری هم آب میخورد حتما ذینفع این اعمال مسئولین روستا هستند.

برج روستای نازنینم

برج،برج استوار

با عرض سلام خدمت شما همه عزیزان

بچه ها ایام نوروز از همه زودتر به کوچه پس کوچه‌های روستا سرازیر می‌شوند هر کس به خانه قوم و خویش های خود می رود با هر چه زودتر عیدی خود را بستاند همه خوشحال و قبراق این طرف و آن طرف می دوند بزرگ‌ترها اول سری به قبرستان میزنن  یادی  از عزیزان خود می کنند معمولاً یعنی طبق معمول شیرینی کلوچه روی قبر های عزیزانشان می گذارند ، و بعد به سمت خانه بزرگترهای فامیل میرود روبوسی و احوالپرسی می کند انگار چند  سال است همدیگر را ندیده اند ایام عید دخترها و پسرهای جوان در کنار روستا و در میان سبزه ها رقص و پایکوبی می کنند بازی هفت سفاله؛ تیله بازی؛ چوب بازی؛ بُجُول و   .

پسرهای جوانی که نامزد دارند یا دختری را به اسم خود کردند طبق معمول آن دختر را در میان آن شلوغی ها و بازی های دخترانه زیر نظر دارند و وقتی چادر شان را که در کنار ی گذاشته‌اند را می ربایند و دختر دنبالش میکند تا چادرش را پس بگیرد و او را به شوخی اذیت می کنند .

از اول نوروز تا روز ۱۳ فروردین یا سیزده بدر هر روز کار بچه ها هم این است که به کنار روستا بروند مردهای جوان معمولاً سرگرمی شان تیله بازی و بُجُول است، ابزار بازی بجول  از تکه های خاصی از مفصل پای گوسفندان است از چهار عدد هم اندازه تشکیل میشود  و به صورت خاصی آنها را در دست میگیرند و روی زمین میریزند  اگر بجول را مثل آجر کوچکی در نظر بگیریم باید به صورت تیغه روی زمین بنشیند البته بجول یک طرفش صاف و طرف دیگرش گودی دارد به طرف صاف خر و طرف دیگر اسب گویند و برای برنده شدن باید بجول ها اسب بیایند هر چه تعداد اسب آمدن بیشتر شانس برنده شدن بیشتر و این بازی یک بازی قمار محسوب می شود و الآن هم جرم محسوب می  شود چرا ‌‌‌‍‍‌‌که بازی طبق معمول سر پول اجرا می شود و جه بسا مردانی که خانه و زندگی شان پای همین بازی به فنا رفته .

شنیده بودم که قدیم الایام کسانی حتی زن و دختر خودشان را سر همین بازی قمار (بجول) باخته بودند.

 فاجعه ی فاضل آب سبزوار

پس آب مجموعه ی آب و فاضل آب سبزوار از ابتدای شروع پروژه ی سیستم فاضل آب کشی شهر سبزوار به  یکی از بزرگ ترین رودخانه خراسان به نام کال شور سبزوار ریخته میشود که الآن ما شاهد تبعات زیست محیطی آن هستیم . ( رویش بیش از حد درختان گز و نیزار که قبلا به این گونه نبوده است).

نی ها یک گیاه مهاجر بوده و اصلا به این مکان تعلق ندارد و همین باعث از بین رفتن اکو سیستم طبیعی رودخانه میشود.

دو سالی بیشتر نیست که آب فاضل آب سبزوار توسط عده ای از اهالی روستای دولت آباد برای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، البته نا گفته نماند که این بهره برداری مورد تایید اداره آب و فاضل آب استان خراسان رضوی قرار گرفته و مردم روستا برای استفاده این پس آب آلوده که هیچ گونه عملیات تصفیه ای روی آن صورت نگرفته باید اجاره بهایی برای آن به حساب آب و فاضل آب مشهد واریز نمایند.

من از همین جا از مسولین زی ربط تقاضا دارم نسبت به این امر مهم که تبعات زیست محیطی بسیار خطرناکی دارد اقدام نمایند.

نماتد ها کرم های بسیار ریز هستند که به جز چند گونه که با چشم غیر مسلح قابل دیدن هستند گونه های دیگر با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیستند. نماتد از دو کلمه todes , nama به معنی موجود نخ نما تشکیل شده است.

نماتدها با تغذیه از ریشه گیاه باعث ایجاد غده هایی بر روی ریشه شده که به ریشه حالتی گره گره داده و در نهایت منجر به پوسیدگی و از بین رفتن ریشه های مویی درخت و ضعف شدید و در نهایت به نابودی گیاه منجر می گردد. نماتدها بیشترین خسارت را به انواع محصولات زراعی و باغی وارد می کند و شاید بتوان گفت هیچ گیاهی نیست تا از آلودگی و حمله نماتدها مصون باشد.

از نظر ه شناسی نماتد نر کرمی شکل و نماتد ماده گلابی شکل است نماتد ماده پس از جفت گیری و یا حتی بدون جفت گیری با نماتد نر ، تولید تخم می کند و تخم ها را در داخل یک کیسه ژلاتینی به منظور محافظت قرار می دهد. تخم ها ممکن است همگی و یا بعضی از آنها در داخل یا خارج بافت های ریشه گذاشته شوند و به همین صورت زمستان گذرانی می کنند و سپس در فصل بهار این تخم ها شکسته شده و لارو سن دوم آنها به گیاه میزبان حمله می کند.

عامل بیماری 

Meloidogyne spp

علائم بیماری 

1.توقف رشد درختان پسته 

2. ضعف و بی حالی کلی درخت 

3. زردی حاشیه برگ ها 

4. قاشقی شدن و ریزش برگ های سر شاخه های درخت 

5. خشک و بی برگ شدن سر شاخه های درخت

6. گره گره و غده ای شدن ریشه درخت همراه با پوسیدگی ریشه

7.دیر سبز شدن درخت در اوایل فصل بهار نسبت به سایر درختان پسته در باغ

کنترل بیماری 

مبارزه غیر شیمیایی :

1. دادن خاک رس به اطراف درختان و نواحی مجاور ریشه و سنگین کردن بافت خاک

2. استفاده از کودهای پتاسه 

3. عدم استفاده از نهال های آلوده 

4. جلوگیری از جابجاییی و انتقال خاک و آب آلوده 

5. استفاده از چالکود

مبارزه شیمیایی :

مخلوط کردن نماتد کش راگبی به میزان 10 _15 گرم به ازای هر متر مربع با خاک اطراف تنه درختان در بهمن ماه

درختان و درختچه هایی مانند پسته و زیتون و گیاهان عتفی مانند امواع کدوییان ، بادمجان و فلفل و تعداد زیادی از گیاهان دیگر به عنوان میزبان قارچ ورتیسیلیوم محسوب میشوند. علائم کلی ناشی از آلودگی قارچ ورتیسیلیوم به شرح زیر است:

پژمردگی تمتم و یا قسمتی از درخت 

زردی برگ ها در اطراف رگبرگ میانی و در نهایت قهوه ای شدن و خشک شدن برگها تغییر رنگ بافت های آوندی در ریشه ها و قسمت های پایین تنه 

این علائم ممکن است در یک طرف درخت و یا دریکی از شاخه های درخت نمایان باشد. شاخه های آلوده با پیشرفت آلودگی از بین رفته ولی معمولا مرگ درختان به تدریج و به آهستگی رخ می دهد.

قارچ ورتیسیلیوم در دمای 70 تا 85 درجه فارنهایت دارای بهترین رشد است و هنگامی که دمای خاک در این محدوده حرارتی قرار گیرد بیشترین میزان آلودگی بوسیله قارچ ایجاد می شود. در آب و هوای گرم مناطق بیابانی و همچنین در آب وهوای سرد مناطق بیابانی و کوهستان ها قارچ ورتیسیلیوم فعال نیست اما تحت همین شرایط نامساعدتر قارچ می تواند در خاک دوام آورده و در شرایط مساعد تولید آلودگی جدید نماید.در درختان فوق الذکر گونه Verticillium dahilae باعث پژمردگی آوندگی شده و خسارت ایجاد می کند. قارچ تولید اندام مقاومی به نام میکرو اسکلروت می کند که اندام بقاء قارچ نیز می باشد.در شرایط محیطی مناسب و در حضور ترشحات گیاهی میکرواسکلروتها جوانه زده و رشته های میسیلیومی تولید شده به داخل بافت های ریشه نفوذ می کنند.در داخل آوندها قارچ همراه شیره نباتی حرکت کرده وبا تولید کنیدیوم و تولید ترشحات سمی باعث تغییر رنگ آوندهای چوبی می شوند.

با مسدود شدن آوندها تغییر رنگ و خشکیدگی برگ ها و  شاخه ها نیز نمایان می شود. با گرم شدن هوا و در دمای بالاتر از 90 درجه فارنهایت ضمن غیر فعال شدن قارچ عامل بیماری پیشرفت علائم متوقف شده و در دمای مناسب دوباره علائم نمایان میشوند.

عامل بیماری 

قارچ Verticillium dahliae

علائم بیماری

1.مسدود شدن آوند های چوبی بروز لکه های سیاه پراکنده یا حلقه کم وبیش منقطع سیاه در برش عرضی تنه یا شاخه یا ریشه آلوده

2. کاهش تدریجی برگ درختان 

3. تجمع برگ های باقی مانده در انتهای شاخه ها و زرد شدن برگ ها 

4. وجود نوارهای تیره رنگ در برش طولی شاخه ها 

کنترل بیماری 

مبارزه غیر شیمیایی :

1.استفاده از پایه های مقاوم از جمله UCB1

2. استفاده از پوشش ها و مالچهای پلاستیکی روی خاک های آیش به مدت چندین هفته در تابستان 

3. استفاده از کودهای پتاسه 

4. خودداری از کشت دوم پنبه ، گوجه فرنگی ،خیار ، بادمجان ، یونجه میان درختان 

5.خودداری از احداث باغ در اراضی که زیر کشت محصولات فوق در گذشته بوده اند.

مبارزه شیمیایی :

استفاده از سمومی مانند متیل بروماید ، کلروپیکرین و متام سدیم قبل از احداث باغ و کاشت بذر یا نهال

کپک های توکسین زا ممکن است محصول پسته را ذر باغ و یا هنگام فرآیند عمل آوری و انباداری مورد حمله قرار دهند. مهمترین قارچ های تولید کننده آفلاتوکسین A.parasiticus & Aspergillus flavus نام دارنند. آفلاتوکسین ها متابولتی های ثانویه قارچ می باشد و از طریق غذا . مواد خوراکی آلوده به قارچ باعث ایجاد بیماری میکوتوکسیکوز در انسان و حیوانات می شود.

عامل بیماری 

قارچ های گروه Aspergillus flavus

علائم بیماری 

قارچ های گروه آسپرژیلوس در محصولات کشاورزی بخصوص در دانه های مغذی مانند بادام ، بادام زمینی ، ذرت و پسته در صورت مهیا بودن شرایط مناسب به رشد و نمو پرداخته و زهرابه و سم افلاتوکسین را در داخل و یا در سطح مواد غذایی بوجود می آورند. دانه های الوده خصوصیات ویژه ای از قبیل کپک زدگی ، کمی وزن و اندازه ، وجود لکه های تیره بر روی پوستاستخوانی و ترک خوردگی پوست سبز رویی دارند.

کنترل بیماری

مبارزه غیر شیمیایی:

1.هرس شاخه های پایین درختان ، آبیاری و تغذیه به موقع و مناسب درختان جهت جلو گیری از شکاف خوردن پوست سبز رویی دانه ها

2. کاربردکود مرغی به صورت چالکود و زیر خاک نمودن آن

3.برداشت به موقع محصول و جلوگیری از مخلوط شدن دانه های روی زمین ریخته با سایر دانه ها

4.برداشت پسته متناسب باظرفیتدستگاه پوست کن حداکثر رطوبت دانه ها هنگام انتقال به انبار 6 درصد باشد

5.خودداری از استفاده مجدد از آب حاصل از شستشوی پسته ها 

سه گونه قارچ به عنوان عامل اصلی این بیماری شناخته شده اند. البته کم آبی ، احتمالا شوری ، کمبودهای تغذیه ای و برخی آفات و نماتدها نیز به عنوان عوامل ثانویه این بیماری می توانند درخت را مستعد این بیماری نمایند. سرمازدگی زمستانه نیز باعث خشکیدگی نوک شاخه ها می شود. دربین ارقام پسته رقم اوحدی بیشترین حساسیت را به بیماری دارد.

قارچ های ایجاد کننده بیماری خشکیدگی سرشاخه درختان پسته به عنوان قارچ های فرصت طلب یا قارچ هایی هستند که برای ایجاد آلودگی نیاز به راه نفوذ دارند. کوچکترین زخم و آسیب روی قسمت های مختلف سرشاخه کافی است که قارچ های عامل بیماری به پوست سرشاخه نفوذ پیدا کنند. آلودگی از طریق زخم های مکانیکی ناشی از هرس، محل تغذیه ات چوب خوار ،محل جدا شدن خوشه از شاخه ها، ترک های ناشی از سرما و یخبندان و آفتاب سوختگی ایجاد می شود. قارچ های ایجاد کننده بیماری درهنگام مساعد شدن شرایط تغذیه ای و دمایی شروع به رشد و تولید مثل می کنند. تولید مثل غیر جنسی قارچ های عامل بیماری موجب تولید اسپور های غیر جنسی (کنیدیوم ها) می شود. کنیدیوم های رها شده از کنیدیوفورها به دنبال میزبان جدید می روند. کنیدیوم ها توسط ات ، ادوات آلوده و باد قابل انتقال به شاخه های سالم هستند.

اسپورهای فراوان رها شده درفضای پیرامون باغ ها به محض پیدا کردن زخم ، روی آن استقرار پیدا کرده و شروع پیشروی می کنند و به تدریج موجبات گسترش بیماری و خشکیدگی سرشاخه ها انجام می شود. در بهار و به محض مساعد شدن شرایط دمایی ، فعالیت قارچ های عامل بیماری شروع می شود. وقوع آلودگی در تمام فصول سال اتفاق می افتد اما بیشترین آلودگی در زمان هرس و برداشت محصول اتفاق می افتد. در منطقه رفسنجان فعالیت عامل بیماری زا از اواسط خرداد شروع می شود در تیر و مرداد  بیشترین پیشرفت را دارد و به تدریج در پاییز رشد و پیشرفت بیماری کاهش می یابد.

عوامل بیماری 

1. فقر مواد غذایی 

2. نامناسب بودن بافت خاک

3. کمبود آب و آفتاب سوختگی

4. قارچ های PACILOMYCES VARIOT & CYTOS PORA SP

علائم بیماری 

1.به وجود آمدن شانکر (زخم) تیره رنگ بر روی شاخه ها 

2. در بعضی موارد بروز فتیله های نارنجی ، زرد و یا قهوه ای و ایجاد صمغ

3. خشک شدن شاخه ها و سر شاخه ها

4. سیاه شدگی پوست شاخه های آلوده

کنترل بیماری

مبارزه غیر شیمیایی:

1.تقویت درختان ، آبیاری و تغذیه به موقع و مناسب و استفاده از کودهای پتاسه 

2. شاخه های آلوده از 10 -15 سانتیمتر زیر قسمت تغییر رنگ داده هرس شده و سوزانده شوند.

3. استفاده از ارقام مقاوم به عنوان پایه (بادامی ریز زرند)

4.ضد عفونی ادوات هرس با محلول های قارچ کش مانند بردو

مبارزه شیمیایی:

محلول پاشی با قارچ کش اکسی کلرورمس با نسبت 5 در هزار در اواخر اسفند ماه